Աշխատանք դասարանում
1. Անհատական նախգծերի ներկայացում։
2. Տրված բառերը գրի՛ր տեքստում հանդիպող հոմանիշների փոխարեն: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:
Ստորերկրյա, հասունանալ, արժենալ, գործածել, նշել, հարկ, միայն, նաև, վայր, ջերմուկներ, գրեթե, հասցնել, ողջ, տեսանկյուն, գործել, քարածուխ, լավագույն, բարձրադիր, ջեռուցել:
Պետք է ասել, որ գետնի տակի տաք ջրերի օգտագործման տեսակետից ամբողջ աշխարհին օրինակ է տալիս փոքրիկ Իսլանդիան: Նրա մայրաքաղաքում ածուխ ու նավթ համարյա չեն օգտագործում: Նրանց ջերմոցներում մենակ մրգեր ու բանջարեղեններ չեն հասնում, այլ մանդարին ու կիտրոն էլ կա: Հանքային ամենալավ աղբյուրներից մեկը մեր Ջերմուկն է: Այդ բարձր տեղը վառելիք բերելը շատ թանկ է նստում: Եթե ձմռանը Ջերմուկն էլ տաքացնեն հանքային ջրով, առողջարանները կաշխատեն տարվա բոլոր եղանակներին:
Պետք է ասել, որ գետնի տակի տաք ջրերի գործածման տեսակետից ամբողջ աշխարհին օրինակ է տալիս փոքրիկ Իսլանդիան: Նրա մայրաքաղաքում քարածուխ ու նավթ գրեթե չեն գործածում: Նրանց ջերմոցներում միայն մրգեր ու բանջարեղեններ չեն հասունանում, նաև մանդարին ու կիտրոն էլ կա: Հանքային լավագույն աղբյուրներից մեկը մեր Ջերմուկն է: Այդ բարձրադիր տեղը վառելիք բերելը շատ թանկ է նստում: Եթե ձմռանը Ջերմուկն էլ ջեռուցեն հանքային ջրով, առողջարանները կաշխատեն տարվա բոլոր եղանակներին:
Տրված և ստացված տեքստերի համեմատություն:
Տրված և ստացված տեքստերում բառերը փոխարինվել են հոմանիշներով, պահպանելով իմաստային նույն բովանդակությունը:
3. Հոմանիշներից յուրաքանչյուրով նախադասություն կազմի՛ր:ա) Պաշտպանել – Նա պատրաստ էր ամեն կերպ պաշտպանել իր ընտանիքը վտանգից:
Պահպանել – Մենք պետք է հնարավոր ամեն ինչ անենք, որպեսզի պահպանենք մեր շրջակա միջավայրը:
բ) Պատրվակով – Նա ուշացավ աշխատանքի, սակայն պատրվակով ասաց, որ ճանապարհին խցանում էր:
Շնորհիվ – Նրա հաջողությունը շնորհիվ էր իր համառ աշխատանքի:
գ) Դրդել – Այս դժգոհությունները դրդեցին մարդկանց բողոքի ակցիաների:
Մղել – Նրա նպատակասլացությունը մղեց նրան հասնել իր երազանքներին:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1. Տրված բառերի բոլոր հոմանիշեերը գրի՛ր ըստ իմաստների սաստկության:
Օրինակ`
կռվել — վիճել,
գժտվել– ընդհարվել, իրար ուտել, պատերազմել (Ըստ իմաստների սաստկության՝ հարաբերությունների վատթարացման մակարդակը մեծանում է):,
Քամի-քամի, մրրիկ, փոթորիկ (Քամու ուժգնությունը մեծանում է):, ձայն-– ձայն, աղմուկ, ճիչ (Ձայնի բարձրությունը կամ ինտենսիվությունը սաստկանում է):,
վախ-վախ, սարսափ, ահաբեկում (Վախի աստիճանը մեծանում է):,
գեղեցիկ-գեղեցիկ, հիասքանչ, հրաշալի (Գեղեցկության մակարդակը բարձրանում է):,
տգեղ-տգեղ, գեշ, վանող (Տգեղության սաստկությունը մեծանում է):, շատ-շատ, անսահման, անթիվ (Քանակի չափը մեծանում է):, ցանկություն-– ցանկություն, տենչ, կիրք (Ցանկության ուժգնությունը մեծանում է):,
ծիծաղել-ծիծաղել, քրքջալ, պայթել (ծիծաղից) (Ծիծաղի ինտենսիվությունը մեծանում է)::
2. Տրված բառերով ու արտահայտություններով. փոխարինի՛ր տեքստի համապատասխան հոմանիշները: Ստացված և տրված տեքստերը համեմատի՛ր. ո՞րն է`
ա)ավելի խոսակցական,
բ)ավելի վերամբարձ:
Թագավորների, քարաբեկորով, ստվերագծերով, ավազների մեջ, մտածել, ճզմում են, ելնում են, ձգվում են, ահռելի, մեծասքանչ, ասես թե, անսովոր, ներքև, ձեռակերտ, մեր օրերում, այն ժամանակ:
Լիբիական մեռյալ անապատի տաք ավազուտներում տասնյակ կիլոմետրեր զարմանալի կանոնավոր սարեր են երևում: Բուրգերն են` եգիպտական փարավոնների դամբարանները: Վիթխարի ու վեհասքանչ այդ բուրգերը կարծես անապատի ավազներից են հառնում ու ճնշում մարդուն իրենց արտասովոր չափերով ու խիստ ուրվագծերով: Բուրգի ստորոտում կանգնած դժվար է պատկերացնել, որ այդ հսկայական քարե սարերը մարդու ձեռքով են կերտված: Ժամանակին դրանք քարերի առանձին մեծ բեկորներով են կառուցվել: ժամանակակից երեխաները այդպես խորանարդիկներով են բուրգեր կառուցում:
Փոխարինված տեքստ՝
Լիբիական մեռյալ անապատի տաք ավազների մեջ տասնյակ կիլոմետրեր անսովոր կանոնավոր սարեր են երևում: Բուրգերն են՝ եգիպտական թագավորների դամբարանները: Ահռելի ու մեծասքանչ այդ բուրգերը ասես թե ավազներից ելնում են ու ճզմում մարդուն իրենց անսովոր չափերով ու խիստ ստվերագծերով: Բուրգի ներքևում կանգնած դժվար է մտածել, որ այդ ահռելի քարե սարերը ձեռակերտ են: Մեր օրերում դրանք քարաբեկորներով են կառուցվել: Մեր օրերի երեխաները նույն կերպ խորանարդիկներով են բուրգեր կառուցում:
Համեմատություն
ա) Խոսակցական տարբերակը՝ փոխարինված տեքստն ավելի խոսակցական է: Օրինակ, «մեր օրերում» և «ներկայիս երեխաները» արտահայտություններն ավելի առօրյա են, քան «ժամանակին», որը հնչում է ավելի գրական: «Մտածել» բայը նույնպես ավելի առօրյա է, քան «պատկերացնել»:
բ) Վերամբարձ տարբերակը՝ սկզբնական տեքստն ավելի վերամբարձ է: Օրինակ, «վիթխարի ու վեհասքանչ» արտահայտությունները գրական են և ավելի հնչեղ, մինչդեռ փոխարինված տարբերակում «ահռելի» և «մեծասքանչ» բառակապակցություններն ավելի չափավոր են:
Ավետ Սարդարյան 